Aşırı Bilişsel Yük Nedir?

Aşırı Bilişsel Yük Nasıl Sınırlandırılır?

Muhtemelen hepimiz kendimizi bu kavramla ilişkilendirebiliriz. Bazen beynimizin kapasitesinin dolduğunu ve artık daha fazla bilgiyi kaldıramayacakmışız gibi hissederiz. Bu sadece çevrimiçi eğitimlerde değil, her türlü eğitimde oldukça yaygındır. “Aşırı Bilişsel Yük” dediğimiz kavram tam olarak budur.

Eğitim ve gelişim uzmanı olarak, bunun kullanıcılara/öğrencilere ne zaman ve neden olabileceğini ve olduğunda bu sorunla nasıl ilgileneceğinizi bilmek önem taşır.

Aşırı Bilişsel Yük Nedir?

Bilişsel psikoloji alanında, çalışan bellek kaynaklarının kapasitesine bilişsel yük diyoruz. Aşırı bilişsel yük ise "bir kerede çok fazla bilgi veya çok fazla eşzamanlı görev verildiğinde normalde öğrenilebilecek bilginin öğrenilememesi veya işlenememesi durumu" şeklinde tanımlanabilir.

Çalışan bellek kaynaklarının ne olduğunu biraz daha anlamaya çalışalım. Avustralyalı eğitim psikoloğu John Sweller, bir kişinin çalışma hafızasını üç aktivite alanına ayırır: içsel (asıl) yük, konu dışı yük ve etkili yük.

·        İçsel (asıl) bilişsel yük, belirli bir konuyla ilişkili çabadır. Bunu kapasitemizin ötesinde bilgiler bize verildiğinde hissedebilirsiniz (çünkü hepimizin sınırları var!). Örneğin ikinci sınıf öğrencisine cebirsel bir ifade öğretmeyi örnek olarak düşünebilirsiniz.

·        Konu dışı bilişsel yük, bilginin veya görevlerin bir öğrenciye sunulma şeklini ifade eder. Bu bilişsel yük türünü bilgiyi kullanıcıya/öğrenciye nasıl sunduğunuzla ilişkilendirebilirsiniz: madde işaretli metin, süreç diyagramları veya infografikler gibi. Eğitim ve gelişim uzmanları olarak bu madde bizim halledebileceğimiz bir nokta.

·        Etkili bilişsel yük, kalıcı bilgi deposu oluşturmak için yapılan çalışmaları ifade eder. Yani etkili bilişsel yük, kullanıcıların/öğrencilerin eğitimden geçerken oluşturdukları zihinsel şemalarla ilgilidir. Etkili eğitimler oluşturmak için bu tip yükü kullanın. Metin veya madde yığını vermek yerine bilgileri bir senaryo veya akış şeması aracılığıyla sunun.

Yukarıdaki üç bilişsel yük türünden nispeten değişmez olan tek tip içsel yüktür. Buna rağmen uygun içerik sağlayarak ve basit kavramlardan karmaşık kavramlara geçmek için yönlendirici destek sunarak kısmi değişimler sağlayabilirsiniz.

Eğitim ve gelişim uzmanları olarak şunları yapmaya çalışmalıyız:

·        Anlaşılması kolay talimatlar ve bilgiler sağlayarak konu dışı yükü azaltmalı,

·        Daha iyi öğretim stratejileri veya görseller kullanarak etkili bilişsel yükü artırmalı,

·        Yeni bilgileri halihazırda bildiklerinin üzerine inşa etmeliyiz.

Çevrimiçi Eğitim Tasarlarken Bilişsel Yük Nasıl Azaltılır?

Bilgiyi Sunuş Şekli

·        Bilgileri, zihinde işlenirken ortaya çıkan kayıpları azaltacak şekilde sunun.

·        Kullanıcıların/öğrencilerin halihazırda bildiklerini kullanın; Mevcut zihinsel şemalarının yeni bilgi parçasıyla güncellenebilmesi ve kullanıcının/öğrencinin yeni içerikle boğulmuş hissetmemesi için yeni bilgileri mevcut bilgilerin üzerine inşa etmelisiniz.

·        Bazen aynı anda çok fazla şey gerçekleşebilir, örneğin metin animasyonları ve ekranda kaybolan birkaç görsel aynı anda gelebilir. Peki kullanıcılar/öğrenciler nereye konsantre olmalıdır? Buna "bölünmüş dikkat etkisi" denir. Tek seferde tek bir şeye odaklanmalarını sağlayarak bilgileri işlerken yaşadıkları kaybı en aza indirebilirsiniz.

·        Kavramları daha iyi açıklamak için destekleyici görseller ekleyin. Öğrenme ne kadar kolay olursa bilişsel yük o kadar düşük olur. Madde listeleri veya paragraflar yerine bilgileri daha iyi temsil etmek için infografik kullanın. Fakat bunda da aşırıya kaçarsanız öğrencilerin dikkati yine dağılabilir.

Tasarım

·        Kullanıcıların çoğu çevrimiçi eğitimdeki ve eğitim platformundaki temel fonksiyonları bilir. Bu kolaylıktan yararlanın, arayüzü kullanımı sezgisel ve kolay olacak şekilde tasarlayın. Bu sayede derste verilen bilgileri zihinlerinde işlerken bir yandan da arayüzle uğraşmak durumunda kalmazlar.

Daha Kısa Eğitim Modülleri

·        1 saatlik tek bir eğitim vermek yerine, her biri 15 dakikalık 4 modül sağlamak da kullanıcıların/öğrencilerin bilişsel yükünün azalmasına katkı sağlar. Bilişsel yükü azaltmanın yanı sıra aynı zamanda öğrenme sürecinde çok daha erken bir başarı hissi yaratır, bu da kullanıcıyı/öğrenciyi eğitimi tamamlamaya motive eder.

Yardımcı Materyaller Aracılığıyla Bilgileri Boşaltma

·        Eğitim geliştirileceği zaman uzmanlar bize bilgi dökümü sağlar. Uzmanlar için her şey önemlidir. Ancak bu bilgilerin hepsinin eğitimde bulunması gerekmez. Her şeyin ezberlenmesi de gerekmez. Bu nedenle ikincil bilgileri kullanıcıların/öğrencilerin gerektiğinde başvurabilecekleri yardımcı materyaller şeklinde sağlayın.