Unutma Eğrisini Topluluk Temelli Öğrenmeyle Aşmak

Hepimiz yaşamışızdır: Yeni bir şey öğrenirsiniz, “Tamam, artık biliyorum” dersiniz… ama birkaç gün içinde detaylar buhar olup uçar. Bu, özellikle iş hayatında oldukça can sıkıcıdır. Çünkü öğrenilen bilgilerin kalıcılığı, o bilgilerin projelere ve günlük iş süreçlerine yansımasını belirler.

Peki, neden bu kadar hızlı unutuyoruz?
Bunun cevabını 19. yüzyılda Alman psikolog Hermann Ebbinghaus “Unutma Eğrisi” teorisiyle ortaya koydu. Araştırmaları, beynimizin yeni bilgileri kısa sürede silip attığını ve kalıcı hafıza için tekrara ihtiyaç duyduğunu gösterdi.

Bugün bilgiye erişimin bu kadar kolay olduğu bir dünyada, öğrenme yöntemlerimiz hâlâ bu biyolojik gerçeğin etkisi altında. İyi haber şu ki, unutma eğrisini yenmenin yolları var. Bunların en etkili olanlarından biri, öğrenmeyi tek başına değil, birlikte gerçekleştirmek… yani topluluk temelli öğrenme.

Bu yazıda hem unutma eğrisinin nasıl çalıştığını hem de topluluk temelli öğrenmenin neden bilgiyi kalıcı hâle getirdiğini ele alıyoruz.

Unutma Eğrisi Nedir?

Ebbinghaus’un deneyleri, öğrenme sonrası bilgilerin çok hızlı bir şekilde unutulduğunu ortaya koydu.

• İlk 24 saatte yeni bilginin yaklaşık %50’si siliniyor.

• Bir hafta içinde bu oran %90’a kadar çıkabiliyor.

Bunun anlamı şu: Eğer bilgiyi pekiştirecek bir yöntem kullanmazsanız, öğrendiklerinizin çok büyük kısmı kullanılmadan yok olup gidiyor.

Güncel araştırmalar da bu bulguyu doğruluyor. 2022’de yapılan bir çalışma, bilgi kişisel bir anlam taşıdığında veya duygusal olarak bağ kurulduğunda unutma hızının yavaşladığını gösterdi. Yani beynimiz “önemli” olarak gördüğü bilgiyi saklıyor, diğerlerini arka planda siliyor.

Bilgiyi Kalıcı Kılan Faktörler

Peki neden bazı şeyleri hatırlarken, diğerlerini kolayca unutuyoruz? Bunun birkaç önemli sebebi var:

1. Anlam ve bağ kurma
   Bilginin hayatımızla bir ilgisi varsa, onu daha kolay hatırlarız.
   Örneğin, kendi işinizde karşılaşacağınız bir örnek üzerinden anlatılan eğitim, genel ve soyut bir anlatıma göre çok daha akılda kalıcıdır.

2. Duygular
   Stres, öğrenmeyi zorlaştırır; uyku ise bilgiyi pekiştirir. Derin uyku sırasında beynimiz yeni bilgileri düzenler ve hafızaya işler.

3. Doğru öğrenme yöntemi
   Açık, organize ve parçalara bölünmüş (mikro öğrenme) içerikler daha kolay akılda kalır.

4. Tekrar
   Bilgi kas gibidir; tekrar ettikçe güçlenir. Aralıklı tekrar (spaced repetition) bu yüzden çok etkilidir.

5. Aktif katılım
   Bilgiyi uygulamak, sadece dinlemekten çok daha kalıcı bir öğrenme sağlar. Rol canlandırma, vaka analizi, ekip çalışması gibi yöntemler bu yüzden güçlüdür.

Neden Geleneksel Eğitimler Başarısız Olabiliyor?

Şirketlerde yapılan birçok eğitim, iyi niyetli olsa da unutma eğrisine yenik düşüyor. Bunun başlıca nedenleri:

• Odak eksikliği: Gerçek iş ihtiyaçlarıyla bağlantısız içerikler.

• Düşük etkileşim: Tek yönlü, sıkıcı sunumlar.

• Tekrar eksikliği: Öğrenilenler uygulanmadan unutuluyor.

• Yalnız öğrenme: Sosyal bağ ve iş birliği olmadan bilgi kolayca siliniyor.

Çözüm: Topluluk Temelli Öğrenme

Topluluk temelli öğrenme, katılımcıların aynı anda ve birlikte ilerlediği, birbirleriyle etkileşim içinde olduğu bir öğrenme modelidir.
Bu yaklaşımda:

• Katılımcılar tartışma forumları, grup projeleri, gerçek senaryolar üzerinde birlikte çalışır.

• Sosyal bağ, öğrenmeyi güçlendirir ve bilgiyi akılda tutmayı kolaylaştırır.

• Eğitimin bir “etkinlik” değil, “deneyim” hâline gelmesi sağlanır.

Neden Daha Etkili?

Topluluk temelli öğrenmenin başarısının arkasında AGES Modeli gibi bilimsel yaklaşımlar vardır:

• Attention (Dikkat): Odaklanmayı sağlayan interaktif etkinlikler.

• Generation (Üretim): Katılımcıların kendi fikirlerini üretmesi.

• Emotion (Duygu): Duygusal bağ kurmak, bilgiyi hafızaya kazır.

• Spacing (Aralık): Zaman içinde tekrarla bilginin kalıcı hâle gelmesi.

Bu modelin eğitimlerde uygulanması, unutma eğrisinin etkisini büyük ölçüde azaltır.

Uygulama Odaklı Öğrenme

Bilgi ancak uygulandığında gerçek değere dönüşür. Topluluk temelli öğrenmede:

• Senaryo bazlı projeler ile gerçek iş sorunları çözülür.

• Rol canlandırma ile güvenli bir ortamda pratik yapılır.

• Anlık geri bildirim ile öğrenme pekiştirilir.

Öğrenmeyi Kalıcı Hale Getirmek

Unutma eğrisi bize şunu söylüyor:
Tek seferlik, pasif eğitimler uzun vadede işe yaramaz.

Topluluk temelli öğrenme ise iş birliği, etkileşim ve uygulama odaklı yapısıyla bilgiyi hafızada tutar ve iş hayatına taşır.

Eğer siz de eğitimlerinizi daha kalıcı, etkili ve ölçülebilir hâle getirmek istiyorsanız, topluluk temelli öğrenme ile bu dönüşümü başlatabilirsiniz.

Aklınıza takılan bir konu olursa, bize her zaman danışabilirsiniz.