İnternetin Kapsamlı Gelişim Tarihi

"İnternet, insanlık tarihinin en önemli ve devrimci icatlarından biridir." - Bill Gates

Bu sözler, internetin modern dünyamızdaki yerini çarpıcı bir şekilde özetliyor. Bu makalede, internetin global ölçekte ve Türkiye özelinde ilk çıkışından günümüze kadar olan gelişim sürecini, önemli figürleri ve dönüm noktalarını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

I. İnternetin Doğuşu ve Erken Dönem Gelişimi (1960-1989)

A. ARPANET'in Doğuşu (1960-1969)

1957 yılında Sovyetler Birliği'nin Sputnik uydusunu uzaya göndermesi, ABD'yi harekete geçirdi. Bu olay, Advanced Research Projects Agency (ARPA)'nın kurulmasına yol açtı.

1962: J.C.R. Licklider, ARPA'da "Intergalactic Computer Network" fikrini ortaya attı. Bu, internetin ilk kavramsal temeliydi.

1965: Lawrence G. Roberts ve Thomas Merrill, ilk geniş alan bilgisayar ağı bağlantısını gerçekleştirdi.

1967: ARPANET projesi resmen başladı. Proje lideri Larry Roberts, ağın tasarımını geliştirdi.

29 Ekim 1969: UCLA'daki bir bilgisayardan Stanford Araştırma Enstitüsü'ndeki bir bilgisayara ilk mesaj gönderildi. Bu, ARPANET'in ve dolayısıyla internetin resmi doğum günü olarak kabul edilir. Dr. Leonard Kleinrock, bu anı şöyle anlatıyor: "O gün, sadece 'LO' yazabildik - 'LOGIN' yazacaktık ama sistem çöktü. Ama bu 'LO', 'Hello, world' kadar anlamlıydı bizim için."

B. Protokollerin Geliştirilmesi ve Ağın Genişlemesi (1970-1983)

1971: ARPANET 23 ana bilgisayara ulaştı.

1972: Ray Tomlinson, e-postayı icat etti ve "@" sembolünü kullanmaya başladı. Aynı yıl, ilk e-posta yönetim programı geliştirildi.

1973: Vinton Cerf ve Bob Kahn, TCP/IP protokolünü geliştirmeye başladı. Bu protokol, farklı ağların birbiriyle iletişim kurmasını sağlayacaktı. Vinton Cerf, bu süreci şöyle anlatıyor: "TCP/IP'yi geliştirirken amacımız, farklı ağların birbiriyle sorunsuz iletişim kurmasını sağlamaktı. Bu, internetin temel yapı taşı oldu."

1974: Vint Cerf ve Bob Kahn, "A Protocol for Packet Network Intercommunication" adlı makalelerini yayınladılar, bu TCP/IP'nin ilk teknik tanımıydı.

1976: Queen Elizabeth II, ilk royal e-postayı gönderdi.

1978: Bill Joy, Berkeley Software Distribution (BSD) UNIX'i geliştirdi. Bu, UNIX'in yaygınlaşmasında ve internetin gelişiminde önemli rol oynadı. Bill Joy'un katkısı hakkında Dennis Ritchie (UNIX'in yaratıcılarından) şöyle diyor: "Joy'un BSD'si, UNIX'i akademik çevrelerden çıkarıp geniş kitlelere ulaştırdı. Bu, internetin altyapısının oluşmasında kritik bir adımdı."

1983: TCP/IP, ARPANET'in standart protokolü haline geldi. Bu, modern internetin doğuşu olarak kabul edilir.

C. NSFNET ve Internetin Doğuşu (1984-1989)

1984: Domain Name System (DNS) tanıtıldı.

1985: Symbolics.com, ilk kayıtlı domain adı oldu.

1986: NSFNET (National Science Foundation Network) kuruldu. Bu, ARPANET'in yerini alacak olan ağın temeliydi.

1988: Jarkko Oikarinen IRC'yi (Internet Relay Chat) geliştirdi, bu gerçek zamanlı internet iletişiminin öncüsüydü.

1989: Tim Berners-Lee, CERN'de World Wide Web (WWW) konseptini önerdi. Tim Berners-Lee, bu fikri şöyle açıklıyor: "World Wide Web'i icat etmemin nedeni, bilginin paylaşımını kolaylaştırmak ve insanları birbirine bağlamaktı."

II. World Wide Web ve İnternetin Yaygınlaşması (1990-2000)

A. World Wide Web'in Doğuşu ve İlk Web Tarayıcıları (1990-1994)

1990: ARPANET resmen sona erdi. Aynı yıl, Tim Berners-Lee ilk web sayfasını yayınladı.

1991: CERN, World Wide Web teknolojisini herkese açık hale getirdi.

1992: Jean Armour Polly "Surfing the Internet" terimini ortaya attı.

1993: Marc Andreessen ve ekibi, Mosaic web tarayıcısını geliştirdi. Bu, internetin popülerleşmesinde büyük rol oynadı. Marc Andreessen bu dönemi şöyle anlatıyor: "Mosaic ile amacımız, interneti herkesin kullanabileceği kadar basit hale getirmekti. Ve bunu başardık."

1994: Netscape Navigator piyasaya sürüldü ve hızla popülerleşti.

B. İlk Web Sayfaları (1990-1994)

Bu dönemde oluşturulan ilk web sayfaları, internetin yaygınlaşmasında ve web teknolojisinin gelişiminde önemli rol oynadı:

1990: Tim Berners-Lee, ilk web sayfasını [info.cern.ch](http://info.cern.ch) adresinde yayınladı. Bu sayfa, World Wide Web'in ne olduğunu ve nasıl kullanılacağını açıklıyordu.

1991: [Stanford Linear Accelerator Center (SLAC)](http://www.slac.stanford.edu) web sayfası, ilk ABD web sayfalarından biridir ve fizik araştırmaları ile ilgili bilgi sağlıyordu.

1992: [The National Center for Supercomputing Applications (NCSA)](http://www.ncsa.uiuc.edu), Mosaic web tarayıcısının geliştirildiği yerdir ve web sayfalarında grafik kullanımını teşvik eden ilk sitelerden biridir.

1993: [The University of Illinois at Urbana-Champaign](http://www.uiuc.edu), Mosaic tarayıcısının geliştirildiği üniversitenin web sayfasıdır ve web'in eğitimde kullanımı konusunda öncüdür.

1994: [Pizza Hut](http://www.pizzahut.com), ilk çevrimiçi pizza siparişini sunan web sayfasıdır ve e-ticaretin başlangıç örneklerinden biridir.

C. Dot-com Balonu ve E-ticaretin Yükselişi (1995-2000)

1995: Amazon ve eBay kuruldu. Aynı yıl, Brendan Eich JavaScript'i geliştirdi.

1996: Nokia, ilk internet özellikli cep telefonunu piyasaya sürdü.

1998: Google kuruldu. Larry Page ve Sergey Brin, PageRank algoritmasını geliştirdi.

1999: Peter Merholz "blog" terimini ortaya attı.

2000: Dot-com balonu patladı, birçok internet şirketi iflas etti.

D. İlk İnternet Platformları ve Arama Motorları

1994: Yahoo! kuruldu. İlk olarak bir internet rehberi olarak başlayan Yahoo!, kısa sürede popüler bir arama motoru ve portal haline geldi.

1995: Geocities, kullanıcıların kendi web sitelerini oluşturup barındırabilecekleri bir platform olarak kuruldu. Bu, kullanıcıların kendi içeriklerini oluşturup paylaşmalarına olanak tanıyan ilk büyük platformlardan biriydi.

1996: ICQ, internet üzerinden anlık mesajlaşma hizmeti sunan ilk büyük platformlardan biri olarak piyasaya sürüldü. ICQ, kullanıcıların anında mesajlaşma alışkanlıklarını değiştirdi ve popülerleşti.

1997: Copernic, internet üzerindeki bilgileri hızlı ve etkili bir şekilde aramaya olanak tanıyan bir arama motoru olarak kullanıma sunuldu. Google'ın popülerlik kazanmasından önce sıkça kullanılan arama motorlarından biriydi.

1999: MSN (Microsoft Network), Microsoft tarafından internet portalı ve hizmetler sunmak amacıyla kuruldu. MSN, haberler, e-posta hizmetleri ve anlık mesajlaşma gibi çeşitli internet hizmetlerini bir araya getirdi.

III. Web 2.0 ve Sosyal Medyanın Yükselişi (2001-2010)

2001: Jimmy Wales ve Larry Sanger Wikipedia'yı kurdu. Kullanıcı katkılarıyla oluşturulan bu çevrimiçi ansiklopedi, bilgi paylaşımında devrim yarattı.

2003: Skype lansmanı yapıldı, internet üzerinden sesli iletişim yaygınlaşmaya başladı.

2004: "Web 2.0" terimi Tim O'Reilly tarafından popülerleştirildi. Facebook kuruldu, sosyal medya çağını başlattı.

2005: YouTube lansmanı yapıldı, video paylaşımı popülerleşti.

2006: Twitter hizmete girdi. Jack Dorsey, Twitter'ın kuruluşunu şöyle anlatıyor: "Twitter'ı, insanların düşüncelerini anında paylaşabilecekleri bir platform olarak hayal ettik. Bugün görüyoruz ki, bu basit fikir dünyayı değiştirdi."

2007: İlk iPhone piyasaya sürüldü, mobil internet çağı başladı.

2010: Instagram kuruldu, fotoğraf ve video paylaşımı sosyal medya etkileşimini yeni bir seviyeye taşıdı.

IV. Türkiye'de İnternetin Gelişimi

A. İlk Bağlantıdan TURNET'e (1993-1999)

12 Nisan 1993: Türkiye'nin ilk internet bağlantısı ODTÜ'den gerçekleştirildi. Prof. Dr. Mustafa Akgül, bu anı şöyle anlatıyor: "O gün, Türkiye için yeni bir çağın başlangıcıydı. İnternetin ülkemize gelmesiyle, bilgiye erişim ve iletişim anlayışımız kökten değişti."

1994: Ege Üniversitesi ve Bilkent Üniversitesi internete bağlandı.

1996: TURNET projesi başlatıldı, Türkiye'nin ilk internet omurgası oluşturuldu.

1997: "tr" uzantılı ilk web siteleri yayına başladı.

B. ADSL Dönemi ve Yaygınlaşma (2000-2010)

2001: ADSL hizmeti Türk Telekom tarafından sunulmaya başlandı. Bu, internet erişiminin hızlanmasını ve daha geniş kitlelere ulaşmasını sağladı.

2004: İnternet kafelerin yaygınlaşması ile Türkiye'de internet kullanımı hızla arttı. Bu dönemde, birçok genç internetle ilk kez internet kafelerde tanıştı.

2006: Ekşi Sözlük gibi yerli içerik platformları popülerleşti. Kullanıcıların katkılarıyla oluşturulan bu tür siteler, Türkiye'de internet kültürünün gelişiminde önemli rol oynadı.

2008: e-Devlet Kapısı hizmete açıldı. Mehmet Sinan Yılmaz, e-Devlet projesinin mimarlarından biri, şöyle diyor: "e-Devlet ile amacımız, vatandaşların devlet hizmetlerine 7/24 erişebilmesini sağlamaktı. Bu, Türkiye'nin dijital dönüşümünde bir mihenk taşı oldu."

C. Mobil İnternet ve Sosyal Medya Dönemi (2010-Günümüz)

2011: 3G hizmeti Türkiye'de yaygınlaşmaya başladı. Bu, mobil internet erişiminin hızlanmasını ve cep telefonları üzerinden internet kullanımının artmasını sağladı.

2013: 4.5G ihalesi yapıldı. Bu, mobil internet hızlarının ve kapasitesinin daha da artmasını sağladı.

2016: 4.5G hizmeti başladı. Bu, daha hızlı ve daha güvenilir mobil internet bağlantıları sağladı.

2019: Türkiye'de ilk 5G testleri yapıldı. 5G teknolojisi, daha hızlı veri transferi, düşük gecikme süresi ve daha fazla cihazın bağlanabilmesi gibi avantajlar sunarak internet kullanımını yeni bir seviyeye taşıdı.

V. İnternetin Güncel Durumu ve Geleceğe Bakış

A. Büyük Veri ve Yapay Zeka

2011: IBM'in Watson'ı, Jeopardy! yarışmasında insan rakiplerini yendi. Bu, yapay zekanın karmaşık veri analizlerinde ne kadar güçlü olabileceğini gösterdi.

2016: Google'ın AlphaGo'su, Go şampiyonu Lee Sedol'u yendi. Demis Hassabis, DeepMind'ın kurucusu, şöyle diyor: "Yapay zeka, internetin sunduğu büyük veriyle besleniyor. Bu, insan zekasının sınırlarını zorlayan ve genişleten bir süreç."

B. Nesnelerin İnterneti (IoT)

2020: IDC'nin raporuna göre, dünya çapında 41.6 milyar IoT cihazı olacağı tahmin ediliyor. Kevin Ashton, IoT'nin mucidi, şöyle diyor: "Nesnelerin İnterneti, fiziksel dünya ile dijital dünya arasındaki sınırları bulanıklaştırıyor. Bu, yaşama ve çalışma şeklimizi kökten değiştirecek."

C. 5G ve Ötesi

2019: İlk 5G ağları hizmete girdi. 5G teknolojisi, daha hızlı veri transferi, düşük gecikme süresi ve daha fazla cihazın bağlanabilmesi gibi avantajlar sunuyor.

2025: Ericsson Mobility Report'a göre, 2025 yılına kadar global mobil veri trafiğinin %45'i 5G ağları üzerinden gerçekleşecek.

D. Siber Güvenlik ve Veri Gizliliği

2018: Avrupa Birliği'nin Genel Veri Koruma Yönetmeliği (GDPR) yürürlüğe girdi. Bu yönetmelik, kullanıcı verilerinin korunmasını ve gizliliğin sağlanmasını amaçlıyor. Bruce Schneier, ünlü güvenlik uzmanı, şöyle diyor: "İnternet geliştikçe, güvenlik önlemlerimizi de sürekli geliştirmemiz gerekiyor. Siber güvenlik, modern çağın en büyük zorluklarından biri."

Genel Özet

İnternetin gelişimi, insanlık tarihindeki en hızlı ve etkileyici teknolojik devrimlerden biridir. ARPANET'in ilk günlerinden günümüzün yapay zeka ve nesnelerin interneti çağına kadar, internet sürekli evrim geçirmiştir.

Türkiye'de de internet, ilk bağlantının kurulduğu 1993'ten bu yana toplumun her alanını derinden etkilemiştir. e-Devlet uygulamalarından sosyal medya kullanımına, mobil internetin yaygınlaşmasından 5G'ye geçiş hazırlıklarına kadar, Türkiye de bu dijital devrimin aktif bir parçası olmuştur.

Geleceğe baktığımızda, internetin toplumları ve bireyleri nasıl etkileyeceği hala bir merak konusu. Ancak kesin olan bir şey var: İnternet, hayatımızın vazgeçilmez bir parçası olmaya devam edecek ve gelişmeye devam ettikçe, dünyayı şekillendirmeye devam edecek.

Tim Berners-Lee'nin dediği gibi: "İnternet, insanları birbirine bağlamak ve bilgiyi paylaşmak için tasarlandı. Bu misyonu korumak ve geliştirmek, hepimizin sorumluluğudur."